Celem odchowu strusi rzeźnych jest uzyskanie ptaków o dużej masie ciała: 90 – 120 kg, którą powinny osiągnąć pomiędzy 8 a 12 miesiącem życia (fot. 1). 
Do czynników wpływających na efektywność odchowu strusi, poza jakością piskląt należą właściwe warunki utrzymania (w tym budynek i wybiegi) oraz żywienie, które warunkują optymalny wzrost i rozwój ptaków. 
Warunki utrzymania strusi. 
Istotną rzeczą w prowadzeniu chowu zwierząt gospodarskich jest dostosowanie gospodarstwa do minimalnych warunków utrzymania zgodnie z obowiązującą Ustawa o ochronie zwierząt (Dz. U. 1997, nr 111, poz. 724; tekst jednolity Dz. U. 2003, nr 106, poz. 1002 wraz z późniejszymi zmianami) oraz z Rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 czerwca 2010 roku w sprawie minimalnych warunków utrzymania gatunków zwierząt gospodarskich innych niż te, dla których normy ochrony zostały określone w przepisach Unii Europejskiej (Dz. U. 2010, nr 116, poz. 778). Według wymogów zawartych w Ustawie i Rozporządzeniu strusie utrzymuje się w pomieszczeniach inwentarskich z wybiegami: na ściółce (fot. 2) lub bez ściółki (tabela 1). Pomieszczenia te dzieli się na sektory, w których utrzymuje się ptaki w różnym wieku. Z każdego sektora strusie muszą mieć wyjście na oddzielny wybieg. 

Tabela 1. Minimalna powierzchnia pomieszczeń i wybiegów, powinna wynosić co najmniej:

Doświadczeni hodowcy zalecają, aby powierzchnię pomieszczeń dla strusi rzeźnych zróżnicować następująco: do 3 miesięcy: 0,3 – 0,5 m2, następnie przenieść ptaki do pomieszczeń przeznaczonych do końca tuczu, gdzie powierzchnia na 1 sztukę wynosiłaby 1,5 – 2,0 m2. 

Wg wymienionego wcześniej Rozporządzenia, pomieszczenia dla strusi muszą być ogrzewane do 6 miesiąca życia (fot. 3). Praktyka pokazuje jednak, że w okresie letnim (maj sierpień), po 4 tygodniu odchowu, dogrzewa się pomieszczenia tylko w chłodne noce lub deszczowe dni. Strusie, które we wrześniu mają 4 miesiące, nie wymagają ogrzewania pomieszczeń. Przy pełnej obsadzie, w zamkniętym na noc budynku, strusie wytwarzają już dostateczną ilość własnego ciepła, aby ogrzać pomieszczenie. Natomiast jeśli ptaki dopiero w listopadzie – grudniu zaczynają 4 miesiąc, to takie pomieszczenia należy dogrzewać. Bez względu na to w jakim wieku są ptaki, w budynkach dla strusi musi być wentylacja, która usuwa nie tylko nadmiar wilgoci z pomieszczenia, ale również amoniak, pyły i zanieczyszczenia mikrobiologiczne. Zalecane parametry mikroklimatu w pomieszczeniach dla strusi przedstawiono w tabeli 2. 

Tabela 2. Zalecane parametry mikroklimatu w pomieszczeniach dla strusi

Struś jest zwierzęciem stadnym, które najchętniej przebywa w grupach 20 – 30 osobników w podobnym wieku i o podobnej masie ciała (fot. 4). Zaletą dużej grupy osobników są m.in. większa ilość stymulujących bodźców i brak nudy, lepszy apatyt i większe pobieranie paszy. Grupy strusi rzeźnych nie powinny być większe niż 30 – 40 sztuk, bo ptaki mają utrudniony kontakt między sobą w stadzie i z ustaleniami hierarchii w stadzie. 

Strusie są zwierzętami ciekawskimi, ale jednocześnie bardzo płochliwymi, dlatego należy unikać nagłego hałasu: krzyków, trąbienia samochodu i.t.p. Przy ptakach powinny pracować te same osoby, do których ptaki się przyzwyczajają, a jednocześnie opiekunowie mają możliwość poznać dokładnie zachowanie swoich podopiecznych. 

Teren w okolicy budynku dla strusi powinien być suchy, lekko nachylony w kierunku południowym. Budynek powinien być ustawiony osią długą w kierunku najczęściej wiejących w okresie jesienno-zimowym wiatrów. Na strusiarnię (fot. 5) możemy zaadoptować istniejące obiekty gospodarskie: obory czy stodoły. Nowe budynki można stawiać ze wszystkich typowych i ogólnie dostępnych materiałów budowlanych: cegły, pustaki, drewno. Należy jednak unikać budynków betonowych, które są na ogół zimne i wilgotne. Okna w pomieszczeniach dla strusi powinny być zabezpieczone siatką drucianą, co zapobiega rozbijaniu szyb przez ptaki. W okresie późnojesiennym i zimowym należy uzupełniać oświetlenie naturalne, światłem elektrycznym, tak aby długość dnia świetlnego wynosiła 14 – 15 godzin. 

Podłoga w pomieszczeniach powinna być twarda, równa i stabilna, a jej powierzchnia gładka i nieśliska. Stosowanie ściółki w budynkach dla strusi poprawia komfort ptaków i zapewnia ciepłe podłoże w czasie odpoczynku – szczególnie w zimie (fot. 2). Słoma na ściółkę nie może być stęchła, zawilgocona i zagrzybiona – wzrasta wówczas zachorowalność ptaków. Ściółkę należy regularnie usuwać, nie dopuszczając do nadmiernego jej zanieczyszczenia i zawilgocenia odchodami. Natomiast podłogi dla piskląt nie należy zaścielać (fot. 6), ponieważ u strusiąt mających bardzo silny odruch dziobania, dochodzi często po zjedzeniu przez nie słomy, do problemów trawiennych, a nawet do upadków. Dlatego w sektorach dla najmłodszych ptaków należy stosować podłogi bezściełowe, łatwe do czyszczenia i dezynfekcji. Dopiero po 3 tygodniu można zacząć przyzwyczajać strusięta do słomy, wypuszczając je na takie podłoże po karmieniu. W celu zainteresowania strusiąt paszą można ją podawać w kolorowych karmidełkach i poidełkach. Poidła i karmidła dla starszych ptaków, powinny być zawieszone na wysokości ich tułowia. Najlepsze do tego celu są duże metalowe koryta. Warto także zamontować specjalne siatki do zadawania zielonek oraz nieduże pojemniki do podawania mieszanki mineralnej. 

Wybiegi dla strusi powinno się usytuować na terenie suchym, z lekkim spadkiem od budynku na zewnątrz, osłoniętym od wiatrów, nasłonecznionym i oddalonym od źródeł hałasu. Wybieg dla strusimusi być zabezpieczony trwałym ogrodzeniem do wysokości około 1,8 m. Dolna część ogrodzenia (do wysokości ok. 1 – 1,5 m), powinna być z mocnej siatki, aby uchronić strusie przed wtargnięciem psów, kotów czy lisów, które mogą być pewnym zagrożeniem dla ptaków (fot. 7). Powyżej siatki należy zastosować drewniane belki lub deski. Wewnętrzne przegrody pomiędzy sektorami na wybiegach nie muszą być wykonane z siatki (fot.4). Wybiegi powinny mieć kształt prostokąta z zaokrąglonymi narożnikami. Jeden z boków powinien mieć co najmniej 60 m, aby ptaki mogły swobodnie biegać. 

Strusiom na wybiegu należy zapewnić możliwość ochrony przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi. Wskazane jest, oprócz możliwości schronienia się strusi w budynkach, stworzenie miejsca zadaszonego, gdzie ptak będzie mógł schować się przed słońcem lub deszczem. W tym celu na wybiegu można zamontować solidne, drewniane daszki o wysokości 3 m. Na wybiegu musi się także znajdować obszar piaszczysty, ponieważ strusie poprzez kąpiele piaskowe pielęgnują i utrzymują w czystości skórę i pióra. Strusięta należy możliwie jak najwcześniej wypuszczać na wybiegi podczas słonecznej i bezwietrznej pogody. Wybiegi dla najmłodszych ptaków powinny być usytuowane od strony południowej, dlatego że jest długi czas na ogrzanie i osuszenie wybiegów przez słońce. Strusięta początkowo wypuszczamy na wybiegi o stałym podłożu, np. „sztuczna trawa” czy beton, później (w wieku 4-5 tyg.) strusięta zaczynamy przyzwyczajać podłoża naturalnego trawiastego wybiegu (fot. 8). Dorosłe strusie najlepiej czują się na obsianych mieszanką koniczyny lub lucerny z trawami wybiegach. Praktycznie jednak po krótkim okresie użytkowania wybiegów, roślinność zielona zostaje zniszczona (fot. 4 i 5). W okresie jesienno-zimowym nie wolno wypuszczać ptaków na śliski, zamarznięty teren, gdyż mogą się wtedy łatwo poślizgnąć i złamać nogę. 

Opracowanie: Dr hab. Anna Wójcik, prof. UWM
Katedra Higieny Zwierząt i Środowiska, Wydział Bioinżynierii Zwierząt, Uniwersytet Warmińsko Mazurski w Olsztynie 

Osoby zainteresowane tematem hodowli – zapraszamy do obejrzenia krótkiego poradnika, gdzie Pani Ola odpowiada na najczęściej zadawane pytania.

Aby obejrzeć film należy kliknąć w poniższy link: